Tańce celtyckie – wstęp

Na początku muszę wyjaśnić co rozumiem przez sformułowanie tańce celtyckie. W przypadku muzyki celtyckiej tańce to nie tylko układy kroków wykonywane przez tancerzy. Przede wszystkim termin ten odnosi się do określonych typów utworów muzycznych. Poszczególne rodzaje różnią się zarówno metrum, charakterem, rytmiką jak i melodyką. To właśnie formy muzyczne są tym, na czym postaram się skupić w dalszej części artykułu.

Jigi, reele i inne

Jig to jedna z podstawowych rytmów irlandzkich. Nazwa ta dotyczy utworów w metrum sześć ósmych. Są to utwory, w których dominują rytmy kropkowane. Najczęściej są to utwory nieco wolniejsze, rozpoczynające wiązanki. Specyficzną odmianą tego tańca jest slip jig. Taniec w metrum dziewięć ósmych. Lekki, zwiewny i tańczony w baletkach, o kantylenowej melodyce.

Reele to tańce w metrum cztery czwarte. Są szybkie, a granie ich w tempie przeznaczonym do tańca wymaga dużej sprawności technicznej muzyków. Są one często zwieńczeniem setów.

Polki to skoczne tańce w metrum 2 czwarte. Mimo, że pochodzą z Czech, to są również charakterystyczne dla Szkocji i Irlandii. Termin polka odnosi się również do jednego ze specyficznych kroków wykonywanych przez tancerzy.

Tańce bretońskie to również ważny dla muzyki celtyckiej element. Są to przede wszystkim gawoty, andro, marsze i ridee. Utwory te, zazwyczaj mają bardziej skomplikowane formy muzyczne, i mniej regularne frazy od tych irlandzkich.

Balet i step

Inny podział wynika z używania przez tańczących różnego typu butów. Mamy tutaj do czynienia z obuwiem miękkim i twardym. Ta pierwsza grupa, czyli baletki służą przede wszystkim do tańców wolniejszych, o bardziej skomplikowanych choreografiach.

Są to lekkie buty wykonane ze skóry, z charakterystycznym sznurowaniem, zakładane zawsze na białe skarpetki.

Drugi typ obuwia to to przeznaczone do stepu. Dzięki utwardzonemu czubkowi i obcasowi pozwala na wystukiwanie rytmu. Step ma miejsce najczęściej w sytuacji, gdy akompaniujący muzycy grają tańce celtyckie w charakterze reeli.

Więcej informacji o tańcu irlandzkim można znaleźć na wikipedii

https://pl.wikipedia.org/wiki/Taniec_irlandzki

Najwybitniejsi wykonawcy – co ich charakteryzuje?

Wiele osób grających irlandzkie reele i jigi po paru latach z amatorów przechodzi płynnie do grona profesjonalistów. Poziom, na którym danego muzyka słucha się z przyjemnością, gra on równo, czysto i ma w głowie bogatą bazę repertuaru jest osiągalny po pewnym czasie dla każdego. Ale coś sprawia, że tylko niektórzy wybijają się ponad innych i zostają mistrzami. Może to kwestia niebanalnej muzycznej osobowości, a może odnalezienia indywidualnego stylu. Trudno powiedzieć. Trzeba jednak dodać, że z pewnością w muzyce celtyckiej są nazwiska, w przypadku których wszyscy są zgodni, że tytułowanie ich mistrzami ma głębokie uzasadnienie.

Brian Finnegan

Tej postaci chyba przedstawiać nie trzeba. Jest to jedna z najbardziej rozpoznawalnych twarzy celtyckiego folku. Oprócz jego roli jako popularyzatora gatunku, jest on również niekwestionowanym mistrzem gry na whistle’u. Jest to fenomen w historii muzyki w ogóle. W przypadku skrzypiec na przykład nie dałoby się wskazać jednego nazwiska które zdecydowanie dominuje wśród wirtuozów różnych epok. W przypadku Briana, jego pozycja na podium najlepszych flażolecistów jest niekwestionowana. Za równo ze względu na doskonałą technikę, muzykalność jak i repertuar. Jego nagrania studyjne to bardzo udane owoce współpracy z niesamowitymi artystami.

Sylvain Barou

W przypadku tego muzyka najważniejszą cechą, która zwraca uwagę jest wszechstronność. Zarówno gatunkowa, jak i dotycząca instrumentarium jakie wykorzystuje. Barou jak ryba w wodzie porusza się między muzyką bretońską i irlandzką, ale również na poziomie mistrzowskim wykonuje muzykę wschodu – od Armenii po Indie. I mimo, że znany jest głównie jako mistrz fletu irlandzkiego, to osiągnął również najwyższy poziom na duduku oraz bansuri. Jego dyskografia to prawdziwa gratka dla każdego wyrafinowanego melomana, potrafiącego docenić perfekcje i ciekawe muzyczne pomysły.

Podsumowanie

To tylko przykłady, które przychodzą mi na myśl jako pierwsze. Najwybitniejsi wykonawcy zostali przeze mnie tutaj ograniczeni tylko do specjalistów od instrumentów dętych, jako że sam najlepiej odnajduję się w tej roli. Gdyby artykuł taki był pisany przez skrzypka z pewnością pojawiły by się tu inne nazwiska. Więcej informacji o muzykach wymienionych przeze mnie w linkach poniżej.

https://en.wikipedia.org/wiki/Brian_Finnegan

https://sylvainbarou.com/home

Buzuki… irlandzkie?

Każdy kto kojarzy tą nazwę a nie jest fanem muzyki celtyckiej wie, że wiąże się ona z kulturą muzyczną innego kraju – Grecji. Rzeczywiście, sześciostrunowe buzuki jest instrumentem, który występuje na południu Europy. Tak się jednak składa, że jego inna wersja jest jednym z najbardziej charakterystycznych instrumentów jakie możemy usłyszeć w irlandzkim pubie.

Historia

buzuki greckie

Do XX wieku gitara była podstawowym chordofonem szarpanym wykorzystywanym w muzyce celtyckiej. Sytuacja się zmieniła gdy muzycy tacy jak członkowie legendarnego zespołu Planxty zaczęli koncertować po całej Europie. Zaczęli oni szukać złotego środka między pełnią gitary a przenikliwością mandoliny. Pierwotnie wykorzystywali do tego celu greckie buzuki. Później instrument zaczął szybką ewolucję. Struny w parach zaczęto stroić unisono, a nie w oktawach, co wzmocniło niskie tony. Pudło zaczęły przypominać te w mandolinach, a strojenie zbliżyło się do skrzypcowego. Tak właśnie powstało irlandzkie buzuki, bardziej przypominające mandolinę oktawową, niż swój grecki pierwowzór. Wraz ze zmianą funkcjonalności zmienił się również wygląd buzuki. Motywy roślinne zdobiące pudła zastąpiono między innymi rzeźbionymi rozetami i zdobieniami charakterystycznymi dla Celtów.

Irlandzkie buzuki

Irlandzkie buzuki – jego rola i sposoby wykorzystania

Z racji na proste, otwarte strojenie instrument ten pozwala w prosty sposób akompaniować akordowo reelom i jigom. Charakterystyka barwowa tego instrumentu i dość wysokie strojenie sprawia, że instrument ten, szczególnie szarpany kostką nadaje akompaniamentowi perkusyjnego charakteru. Warto jednak zaznaczyć, że instrument ten wykorzystywany jest również jako uzupełniający głos melodyczny. Mistrzowie tacy jak Andy Irvine potrafią grać na nim skomplikowane kontrapunktyczne drugie głosy tworząc przy pomocy buzuki prawdziwą ścianę dźwięku. Na popularność tego instrumentu oprócz łatwości gry składa się również fakt, że oprócz drogich lutniczych egzemplarzy pojawiły się firmy, które produkują takie instrumenty masowo, co znacznie wpływa na obniżenie ich ceny. Wśród takich producentów można wymienić chociażby rumuńską Horę. Bardziej wymagający instrumentaliści mogą z kolei pokusić się na przykład na doskonałe instrumenty od NK Forster. Twórca ten oferuje również tak zwane bouzary, czyli buzuki na pudłach gitarowych, znacznie głośniejsze.

https://www.nkforsterguitars.com/

Folk w Polsce

Jeżeli chodzi o muzykę tradycyjną nasz kraj różni się nieco od niektórych krajów Europy zachodniej. Podczas gdy w Irlandii czy Francji ludowizna żyje, rozwija się swoim naturalnym rytmem od setek lat, w naszym kraju traktuje się rodzimą kulturę jak zabytek. Po okresie wojen, zaborów i komunizmu tępiono folklor. Obecnie brakuje w naszym kraju kapel grających na poziomie i zgodnie z tradycją. Na wsiach nie ma muzyków komponujących i wykonujących mazury czy oberki i mimo, że tendencja ulega poprawie, to w dalszym ciągu wielu Polaków wstydzi się naszej własnej muzyki ludowej. Stąd nie powinien dziwić fakt, że miłośnicy folkloru w naszym kraju sięgają do dorobku kultury innych państw. W miastach takich jak Poznań czy Wrocław poza sesjami przeznaczonymi wyłącznie dla muzyków, odbywają się również tak zwane balfolki. Są to potańcówki, na których prym wiodą tańce celtycyckie, francuskie oraz skandynawskie. Oprócz tego na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat pojawiły się różne profesjonalne polskie zespoły muzyki celtyckiej. Niektóre z nich świetnie radzą sobie do dziś.

Polskie zespoły muzyki celtyckiej

Carrantuohill

To zespół występujący już od 1987 roku. Gra do dziś i wykonuje muzykę mocno inspirowaną utworami irlandzkimi i szkockimi. Trzeba zaznaczyć, że grupa ta mocno spopularyzowała ten gatunek w Polsce. Jedno z ich wydawnictw zostało nagrodzone Fryderykiem, a na swoim koncie mają również wiele występów zagranicznych.

Beltaine

Jeżeli chodzi o popularyzowanie muzyki celtyckiej, rozpoznawalność i obecność w nowych mediach to zdecydowanie prym wiedzie ten zespół. Rozpoczął od bardzo rdzennego, akustycznego brzmienia, a obecnie ich występy sceniczne są okraszone agresywnym oświetleniem, oraz elektronicznymi brzmieniami które daleko wykraczają poza kanon folku.

Jig reel maniacs

To zespół, w którym sam mam przyjemność występować. Wykonujemy celtic fusion, sięgając po tematy szkockie oraz irlandzkie. Tradycyjne instrumenty jak skrzypce, flety irlandzkie, whistle oraz dudy wzmacniamy gitarami oraz perkusją. Zespół koncertuje kilkadziesiąt razy w roku, a oprócz małych koncertów pubowych mamy w zanadrzu również spektakle słowno-muzyczno-taneczne Eachtra, w wypadku których współpracujemy z zespołami tańca irlandzkiecho Tuatha i Ellorien.

http://www.jrm.art.pl

To tylko niektóre polskie zespoły muzyki celtyckiej. Wśród innych można wymienić chociażby Duan czy projekt Usłyszeć taniec.

wpisujemy coś na zielono

piszemy coś 16 na niebiesko

piszemy coś fontem wielkości 20

wpisujemy kolejny tekst w celach ćwiczeniowych

wpisujemy jakiś tekst w celach ćwiczeniowych